Monthly Archives Grudzień 2015

Do 31.12.2003 r. komentowana ustawa nie określała minimalnego udziału w kapitale, który przesądzałby o istnieniu powiązań, o których mowa w art. 11 ust. 1, tj. powiązań pomiędzy podmiotem krajowym a zagranicznym. Udział taki był natomiast określony w odniesieniu do wzajemnych powiązań pomiędzy podmiotami krajowymi (art. 11 ust. 7 w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2003 r.) – przez powiązania kapitałowe rozumiało się sytuacje, w których jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiadał lub dysponował, bezpośrednio lub pośrednio, prawem głosu wynoszącym co najmniej 5% wszystkich praw głosu. Ustawa nie precyzowała jednak rozumienia „pośredniego” posiadania lub dysponowania prawem głosu. Aktualnie, w związku z dodaniem do art. 11, od 1.1.2004 r., ust. 5a i 5b, udział w kapitale przesądzający o istnieniu powiązań kapitałowych zdefiniowany jest zarówno w odniesieniu do powiązań pomiędzy podmiotem krajowym a zagranicznym jak i pomiędzy podmiotami krajowymi. Zgodnie z ust. 5a komentowanego artykułu posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%. Ustęp 5b, z kolei, podaje definicję „udziału pośredniego”. Zgodnie z powyższym przepisem, aby określić wielkość udziału pośredniego jaki jeden podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości: jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Obowiązek sporządzania dokumentacji dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z art. 1 PDOPrU, podatnikiem przedmiotowego podatku są osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji, jak również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych. Podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych jest również podatkowa grupa kapitałowa. Jednakże należy mieć na uwadze, że w obrocie gospodarczym nie występuje podatkowa grupa kapitałowa jako taka (nie ma przecież osobowości prawnej), ale poszczególne spółki wchodzące w skład tej grupy. W takim przypadku nie można wymagać od niej sporządzania przedmiotowej dokumentacji. Jednakże przepisy art. 9a ust. 1 w powiązaniu z art. 11 ust. 8 PDOPrU stanowią, iż obowiązek dokumentacyjny nie dotyczy też spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, w zakresie transakcji dokonywanych wewnątrz grupy. Zgodnie bowiem z pierwszym z powołanych przepisów, obowiązek dokumentacyjny ma zastosowanie do podatników dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 4. Natomiast art. 11 ust. 8 PDOPrU stanowi, iż postanowienia art. 11 ust. 4 nie mają zastosowania do świadczeń dokonywanych między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową. Jednakże spółki wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej zobowiązane będą do sporządzania dokumentacji transakcji, o ile dokonują ich z podmiotami powiązanymi spoza grupy i spełnione są inne warunki. W szczególności, w przypadku transakcji pomiędzy spółką należącą do podatkowej grupy kapitałowej a innym podmiotem nie- tworzącym tej grupy, konieczne będzie sporządzenie dokumentacji, jeżeli będziemy mieli do czynienia z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 PDOPrU. Jeżeli nastąpi transfer dochodów pomiędzy ww. podmiotami (spółką z podatkowej grupy kapitałowej a podmiotem do niej nienależącym), wówczas nastąpi naruszenie warunków utrzymania statusu podatkowej grupy kapitałowej i w konsekwencji koniec roku podatkowego grupy. Oprócz tego organy podatkowe dokonają szacowania dochodów, a w przypadku braku dokumentacji sporządzonej według wymagań określonych w art. 9a, opodatkują różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określoną przez te organy stawką podatku dochodowego w wysokości 50%.

Polski obszar celny to, zgodnie z treścią art. 3 § 1 pkt 13 ustawy z 9.1.1997 r. – Kodeks celny (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 ze zm.), terytorium RP. Wolne obszary celne oraz składy wolnocłowe są zatem jedynie wydzielonymi częściami polskiego obszaru celnego. Ich rola ogranicza się praktycznie do możliwości przechowywania towarów sprowadzonych z zagranicy bez konieczności uiszczenia cła w okresie, w którym towary są składowane. Dla celów podatku dochodowego wyodrębnienie tych obszarów nie rodzi praktycznie żadnych różnic.

Problem różnic kursowych, wpływających na wysokość kosztów uzyskania przychodów, pojawia się w przypadku, gdy część wydatków uznawanych za koszt podatkowy podatnik ponosi w walutach obcych. Waluty obce podlegają przeliczeniu na złote polskie według kursów średnich ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski z dnia poniesienia kosztu.

Uwagi ogólne „Dochód z udziału w zyskach osób prawnych” jest, co 2 do zasady, tożsamy z przychodem z tego udziału, bowiem przychodu z tego źródła w większości przypadków nie pomniejsza się o koszty jego uzyskania. Należy jednak pamiętać, że przychodem z udziału w zyskach osób prawnych w wielu przypadkach (np. umorzenia udziałów lub akcji) nie jest kwota faktycznie przez podatnika otrzymana lub postawiona do jego dyspozycji, lecz nadwyżka nad kosztami nabycia lub objęcia tych udziałów (akcji). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku podziału spółek, gdy przejmowany na skutek podziału majątek nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Pojęcie osoby prawnej zostało zdefiniowane w przepisach KC. Według art. 33 KC osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Osoba prawna posiada zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków. Inaczej mówiąc, może ona samodzielnie występować w obrocie prawnym jako podmiot praw i obowiązków. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy (np. KSH w odniesieniu do spółki z o.o. i akcyjnej, Prawo spółdzielcze w odniesieniu do spółdzielni itd.). W przypadkach i w zakresie przewidzianych w tych przepisach organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także dokument określony w KC jako statut. W odniesieniu do spółki z o.o. dokument ten nazywany jest w KSH „aktem założycielskim” lub „umową spółki”. W tym miejscu można tylko zaznaczyć, że zgodnie z KSH powstanie spółki z o.o. lub akcyjnej wymaga dokonania szeregu czynności przez założycieli, m.in. zawarcia umowy spółki albo podpisania statutu, wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, powołania zarządu oraz dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców. W przypadku tych spółek wpis ten ma znaczenie konstytutywne, tzn. dopiero od momentu dokonania wpisu możemy mówić o spółce z o.o. lub akcyjnej. Posiadanie osobowości prawnej może również wynikać wprost z przepisów ustawy. Przykładowo Polski Związek Łowiecki posiada osobowość prawną z mocy prawa (art. 32 ust. 2 ustawy z 13.10.1995 r. – Prawo łowieckie, tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372). Skarb Państwa jest osobą prawną na mocy art. 33 KC: zgodnie z art. 34 KC w stosunkach cywilnoprawnych jest on podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Należy jednak zaznaczyć, iż Skarb Państwa jest zwolniony od podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 PDOPrU.

Jedynym z podstawowych elementów, jaki powinien znaleźć się w dokumentacji podatkowej, jest określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji.

Ustawodawca nie zalicza do przychodów zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni – w części stanowiącej koszt ich nabycia. Zgodnie z art. 20 PrSpółdz, członek spółdzielni zobowiązany jest zadeklarować jeden udział, jeśli statut nie zobowiązuje członków do zadeklarowania większej ilości udziałów. Ponadto statut może stanowić o wnoszeniu przez członków wkładów na własność spółdzielni lub do korzystania z nich przez spółdzielnię na podstawie innego stosunku prawnego. Członek spółdzielni, który z niej wystąpił lub został wykreślony albo wykluczony ma roszczenie wobec spółdzielni o wydanie równowartości udziału lub wkładu. Szczególnym tytułem do tak zwanej stosunkowej wypłaty udziału członkowi spółdzielni jest jej likwidacja. Udział byłego członka wypłaca się na podstawie zatwierdzonego sprawozdania finansowego za rok, w którym członek przestał należeć do spółdzielni. Jeśli zwrócone członkowi spółdzielni wpłaty na udziały lub wkłady przewyższają koszt nabycia udziałów lub wartość wkładów, to nadwyżka stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym w wysokości 19% tej nadwyżki, na podstawie art. 22 PDOPrU.

Przepisy art. 13 odnoszą się jedynie do sytuacji, gdy nie została określona wysokość czynszu za korzystanie z nieruchomości i podatnik, który odstąpił nieruchomość nie otrzymuje od korzystającego żadnych świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych. Przepis ten nie ma natomiast zastosowania do sytuacji, gdy wysokość czynszu ustalona między stronami odbiega od cen rynkowych.

Dla ustalenia istnienia obowiązku podatkowego z tytułu przekazania agio na kapitał zakładowy istotne jest dokonanie analizy sformułowania „dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej”. Niejasne jest bowiem, czy użyte tu słowo „dochód” odnosi się do dochodu udziałowca lub akcjonariusza, czy też do dochodu spółki.

W przypadku majątku nierucho- 8 mego położonego na terytorium Polski należy uznać, iż wszelkie dochody uzyskane z tego majątku są dochodami osiągniętymi w Polsce. Przez majątek nieruchomy należy rozumieć budynki, budowle, grunty oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu. Źródłem dochodów może być w szczególności sprzedaż, przeniesienie prawa własności na podstawie innej czynności cywilnoprawnej, najem, dzierżawa jak i innego rodzaju formy użytkowania nieruchomości. W przypadku dochodów uzyskiwanych z majątku nieruchomego bez znaczenia jest miejsce zawarcia czynności cywilnoprawnej, na podstawie której osiągane są dochody. Nie ma tu znaczenia także status drugiej strony czynności cywilnoprawnej, np. nabywcy nieruchomości (podmiot polski lub zagraniczny). Oznacza to, że również w przypadku, gdy zagraniczna osoba prawna zawrze poza Polską umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Polsce, dochód z tej transakcji będzie opodatkowany w Polsce. Powyższe zasady odnoszą się także do dochodów uzyskiwanych z tytułu własności zasobów mineralnych, źródeł i innych bogactw naturalnych znajdujących się na terytorium Polski. Przedstawione reguły pokrywają się z postanowieniami umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Polska.

Jeszcze większe wątpliwości powstają przy ustalaniu warunków powstania obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej. Nie ma wątpliwości, że obowiązek taki powstaje: