Blog Archives

Przepis art. 11 PDOPrU obowiązuje od 1.1.1997 r. Wprowadzony został ustawą z 21.11.1996 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 137, poz. 639). Wcześniejsze przepisy krytykowane były z uwagi na ich nieprecyzyjność i lakoniczność. W związku z czym ustawodawca wprowadził:

Należałoby uściślić pojęcie wkładu niepieniężnego (aportu). 42 Takiej definicji nie podaje KSH. Tym niemniej z wyroków SN oraz sądów powszechnych można wywnioskować, iż wkładem niepieniężnym (aportem) mogą być wszelkie przedmioty majątkowe (rzeczy i prawa), które są zbywalne i mogą zostać zakwalifikowane jako aktywa podmiotu. Zdaniem SN wyrażonym w wyroku z 20.5.1992 r. (III CZP 52/92, OSP 1993/6):

Uzyskanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia może nastąpić również wskutek zaciągnięcia nieoprocentowanej pożyczki. Umowa pożyczki, na mocy której pożyczkobiorca nie zobowiązał się do zapłaty pożyczkodawcy (bankowi) wynagrodzenia (np. w postaci odsetek), może być uznana za źródło nieodpłatnego świadczenia. Uznaje się wówczas, że uzyskany przychód wynosi równowartość kwoty odsetek, jakie pożyczkobiorca musiałby uiszczać w wyniku zawarcia analogicznych umów pożyczki na rynku pieniężnym1.

W tej sytuacji ma zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, według którego nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków (także wynikłych z waloryzacji) na spłatę pożyczek (kredytów) z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Z drugiej strony istnieją określone sytuacje, kiedy podatnik ma prawo odliczyć od przychodów poniesione w roku podatkowym koszty ich uzyskania, pomimo że nie dotyczą one przychodów tego roku podatkowego. Są to koszty o charakterze ogólnym, które trudno przyporządkować do określonego strumienia przychodów, przykładowo są nimi: koszty usług marketingowych lub promocyjnych, które mająumożliwić podniesienie wolumenu sprzedaży towarów produkowanych przez podatnika, wydatki związane z wypełnieniem przez podatnika warunków złożenia oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (takim wymogiem może być uzyskanie legalizacji w Głównym Urzędzie Miar na urządzenie produkowane przez podatnika, co z kolei może się wiązać z koniecznością poniesienia wydatków na modyfikację urządzenia w celu uzyskania wymaganych przez GUM parametrów technicznych). Zdaniem autorów, w opisanych powyżej sytuacjach podatnik będzie mógł zakwalifikować poniesione wydatki jako koszty uzyskania przychodów nawet wówczas, gdy świadczone na rzecz podatnika usługi marketingowe lub promocyjne przyczynią się do wyraźnego wzrostu produkcji sprzedanej dopiero w następnych latach podatkowych, a oferta złożona przez podatnika w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie zostanie przyjęta albo zostanie przyjęta w roku podatkowym następującym po roku, w którym podatnik poniósł związane z przystąpieniem do oferty wydatki. Na potwierdzenie tej tezy przytaczamy poniżej treść następujących wyroków NSA.

W przypadku nieudzielenia przez podatnika odpowiedzi na pytanie dotyczące wartości umownej sprzedawanych rzeczy, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, ustawodawca pozwala urzędowi skarbowemu ustalić przychód z uwzględnieniem opinii biegłych.

W skład terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wchodzą polskie obszary morskie, tj.: morskie wody wewnętrzne, morze terytorialne oraz wyłączna strefa ekonomiczna. Zakres geograficzny tych obszarów opisany został w ustawie z 21.3.1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 ze zm.). Morskimi wodami wewnętrznymi są:

Do 31.12.2003 r. komentowana ustawa nie określała minimalnego udziału w kapitale, który przesądzałby o istnieniu powiązań, o których mowa w art. 11 ust. 1, tj. powiązań pomiędzy podmiotem krajowym a zagranicznym. Udział taki był natomiast określony w odniesieniu do wzajemnych powiązań pomiędzy podmiotami krajowymi (art. 11 ust. 7 w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2003 r.) – przez powiązania kapitałowe rozumiało się sytuacje, w których jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiadał lub dysponował, bezpośrednio lub pośrednio, prawem głosu wynoszącym co najmniej 5% wszystkich praw głosu. Ustawa nie precyzowała jednak rozumienia „pośredniego” posiadania lub dysponowania prawem głosu. Aktualnie, w związku z dodaniem do art. 11, od 1.1.2004 r., ust. 5a i 5b, udział w kapitale przesądzający o istnieniu powiązań kapitałowych zdefiniowany jest zarówno w odniesieniu do powiązań pomiędzy podmiotem krajowym a zagranicznym jak i pomiędzy podmiotami krajowymi. Zgodnie z ust. 5a komentowanego artykułu posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%. Ustęp 5b, z kolei, podaje definicję „udziału pośredniego”. Zgodnie z powyższym przepisem, aby określić wielkość udziału pośredniego jaki jeden podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości: jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Obowiązek sporządzania dokumentacji dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z art. 1 PDOPrU, podatnikiem przedmiotowego podatku są osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji, jak również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych. Podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych jest również podatkowa grupa kapitałowa. Jednakże należy mieć na uwadze, że w obrocie gospodarczym nie występuje podatkowa grupa kapitałowa jako taka (nie ma przecież osobowości prawnej), ale poszczególne spółki wchodzące w skład tej grupy. W takim przypadku nie można wymagać od niej sporządzania przedmiotowej dokumentacji. Jednakże przepisy art. 9a ust. 1 w powiązaniu z art. 11 ust. 8 PDOPrU stanowią, iż obowiązek dokumentacyjny nie dotyczy też spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, w zakresie transakcji dokonywanych wewnątrz grupy. Zgodnie bowiem z pierwszym z powołanych przepisów, obowiązek dokumentacyjny ma zastosowanie do podatników dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 4. Natomiast art. 11 ust. 8 PDOPrU stanowi, iż postanowienia art. 11 ust. 4 nie mają zastosowania do świadczeń dokonywanych między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową. Jednakże spółki wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej zobowiązane będą do sporządzania dokumentacji transakcji, o ile dokonują ich z podmiotami powiązanymi spoza grupy i spełnione są inne warunki. W szczególności, w przypadku transakcji pomiędzy spółką należącą do podatkowej grupy kapitałowej a innym podmiotem nie- tworzącym tej grupy, konieczne będzie sporządzenie dokumentacji, jeżeli będziemy mieli do czynienia z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 PDOPrU. Jeżeli nastąpi transfer dochodów pomiędzy ww. podmiotami (spółką z podatkowej grupy kapitałowej a podmiotem do niej nienależącym), wówczas nastąpi naruszenie warunków utrzymania statusu podatkowej grupy kapitałowej i w konsekwencji koniec roku podatkowego grupy. Oprócz tego organy podatkowe dokonają szacowania dochodów, a w przypadku braku dokumentacji sporządzonej według wymagań określonych w art. 9a, opodatkują różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określoną przez te organy stawką podatku dochodowego w wysokości 50%.

Polski obszar celny to, zgodnie z treścią art. 3 § 1 pkt 13 ustawy z 9.1.1997 r. – Kodeks celny (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 ze zm.), terytorium RP. Wolne obszary celne oraz składy wolnocłowe są zatem jedynie wydzielonymi częściami polskiego obszaru celnego. Ich rola ogranicza się praktycznie do możliwości przechowywania towarów sprowadzonych z zagranicy bez konieczności uiszczenia cła w okresie, w którym towary są składowane. Dla celów podatku dochodowego wyodrębnienie tych obszarów nie rodzi praktycznie żadnych różnic.

Problem różnic kursowych, wpływających na wysokość kosztów uzyskania przychodów, pojawia się w przypadku, gdy część wydatków uznawanych za koszt podatkowy podatnik ponosi w walutach obcych. Waluty obce podlegają przeliczeniu na złote polskie według kursów średnich ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski z dnia poniesienia kosztu.

Uwagi ogólne „Dochód z udziału w zyskach osób prawnych” jest, co 2 do zasady, tożsamy z przychodem z tego udziału, bowiem przychodu z tego źródła w większości przypadków nie pomniejsza się o koszty jego uzyskania. Należy jednak pamiętać, że przychodem z udziału w zyskach osób prawnych w wielu przypadkach (np. umorzenia udziałów lub akcji) nie jest kwota faktycznie przez podatnika otrzymana lub postawiona do jego dyspozycji, lecz nadwyżka nad kosztami nabycia lub objęcia tych udziałów (akcji). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku podziału spółek, gdy przejmowany na skutek podziału majątek nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa.