Odsetki od udziału kapitałowego

Na podstawie art. 53 KSH (do 31.12.2000 r. – art. 107 KH) wspólnik spółki jawnej ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% (do 31.12.2000 r. – 4%) od swego udziału, nawet gdy spółka poniosła straty. Umowa spółki może zmieniać wysokość stopy odsetek, jak również wyłączyć to prawo albo przyznać je tylko jednemu wspólnikowi. Z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odsetki od udziału nie stanowią kosztu uzyskania przychodu wspólnika, który go wniósł. Udział pokryty został bowiem własnym kapitałem wspólnika, a na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13 PDOPrU odsetki od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Odsetki te stanowiąjednak koszt uzyskania przychodu dla innych wspólników, ponieważ płacone przez nich odsetki stanowią oprocentowanie od obcego kapitału włożonego w źródło przychodów. Podsumowując, odsetki od udziału wypłacane jednemu ze wspólników nie stanowią kosztów uzyskania przychodu dla tego wspólnika, ale są kosztem uzyskania przychodu dla innych wspólników.

Należy zwrócić uwagę, że w wyroku NSA z 12.11.1998 r. (SA/Sz 2440/97, LEX 34911) – na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – stwierdzono, że: „Zawarcie umowy pożyczki pomiędzy wspólnikiem spółki cywilnej a samą spółką skutkuje zatem, że wspólnik pożycza sam sobie w części, w jakiej ma udział w majątku wspólnym. Odsetki od takiej pożyczki, stanowiącej własny kapitał włożony przez podatnika w źródło przychodu, nie uważa się za koszt uzyskania przychodu w spółce cywilnej, stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 9 PDOFizU”.

Przenosząc tezę tego wyroku na grunt podatku dochodowego od osób prawnych, można by wywieść wniosek, że również odsetki od udziału wspólnika (tj. kapitału wspólnika) nie stanowią kosztów uzyskania przychodu dla spółki, tj. dla innych wspólników. Powyższa teza jest jednak niesłuszna, ponieważ art. 16 ust. 1 pkt 13 PDOPrU, jak i również art. 23 ust. 1 pkt 9 PDOFizU mówią o odsetkach od kapitału własnego włożonego przez podatnika w źródło przychodów. Skoro przepisy te nie mówią o tym, że kosztem uzyskania przychodu nie są odsetki od obcego kapitału (włożonego przez innego) podatnika we wspólne źródło przychodów, to należy przyjąć – odmiennie od cytowanego wyżej stanowiska NSA – że w przypadku odsetek od udziału wypłacanych na podstawie art. 53 KSH (do 31.12.2000 r. – art. 107 KH) stanowią one koszt uzyskania przychodu dla innych wspólników, proporcjonalnie do ich udziału w kosztach spółki (kosztach uzyskania przychodu i wydatkach niebędących kosztami uzyskania przychodu). Z uwagi na wyjątkowy charakter art. 16 ust. 1 pkt 13 PDOPrU, jego wykładnia nie powinna być rozszerzająca.