Przepis art. 11 PDOPrU obowiązuje od 1.1.1997 r. Wprowadzony został ustawą z 21.11.1996 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 137, poz. 639). Wcześniejsze przepisy krytykowane były z uwagi na ich nieprecyzyjność i lakoniczność. W związku z czym ustawodawca wprowadził:
– a) pojęcia podmiotu krajowego i zagranicznego,
– b) metody określania dochodu w drodze oszacowania,
– c) rozróżnienie pomiędzy przerzucaniem dochodu w obrocie międzynarodowym i obrocie krajowym.
Dalsza zmiana przepisów art. 11 PDOPrU nastąpiła ustawą z 20.11.1998 r. (Dz.U. Nr 144, poz. 931), zmieniono wówczas przepisy ust. 1,4 i 7 oraz dodano ust. 7a. Z dniem 1.1.2004 r. zmieniono, na mocy PDOPrZmU, ust. 4 i 5, dodano ust. 5a i 5b oraz uchylono ust. 7 i 7a.
Zmiana przepisów, która weszła w życie z dniem 1.1.1997 r. dała podstawę prawną dla Ministra Finansów do wydania rozp. z 10.10.1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. Nr 128, poz. 833 ze zm.).
Przepisy art. 11 PDOPrU stanowią odstępstwo od wyrażonej w art. 9 PDOPrU zasady ustalania dochodu na podstawie ewidencji rachunkowej. W przypadku stosowania art. 11 istotne jest, czy podatnik prowadził ewidencj ę podatkową (tj. księgi podatkowe) w sposób umożliwiający ustalenie dochodu (rzetelnie i niewadliwie w rozumieniu art. 193 OrdPU). Właściwe zaewidencjonowanie transakcji umożliwia zbadanie przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, czy do- chód uzyskany przez podatnika w wyniku transakcji z powiązanym z nim podmiotem został określony na podstawie wartości rynkowej przedmiotu transakcji i przypisany stronom transakcji. Prowadzenie kontroli w takim zakresie jest bowiem obowiązkiem ww. organów wynikającym z § 2 ust. 1 SzacDochR. W przypadku kiedy prowadzona przez podatnika ewidencja podatkowa jest nierzetelna i wadliwa, wówczas określenie dochodu powinno nastąpić w drodze oszacowania na podstawie art. 9 PDOPrU.
Zastosowanie art. 11 PDOPrU nie oznacza podważenia ewidencji rachunkowej podatnika jako nierzetelnej i wadliwej, bowiem organy podatkowe uprawnione są do szacowania dochodów pomimo tego, że ewidencja ta odzwierciedla stan rzeczywisty i jest prowadzona zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów. W wyroku NSA z 6.9.1996 r. (SA/Lu 1870/95, LEX 28901), sąd stwierdził, że:
„Nierzetelność ksiąg podatkowych oznacza stan rzeczy polegający na tym, że dokonywane w nich wpisy nie są zgodne ze stanem rzeczywistym. Zawyżenie – w ocenie organów podatkowych – kosztów uzyskania przychodów nie jest równoznaczne z tak pojmowaną nierzetelnością księgi podatkowej”.
Należy przypomnieć, że na gruncie art. 11 przerzucanie dochodu następuje przez zawyżenie lub zaniżenie kosztów uzyskania przychodów i odpowiednio zaniżenie lub zawyżenie przychodów.
Leave a reply