Zgodnie z art. 18 PDOPrU, niektóre rodzaje darowizn dokonane przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych dają podstawę do pomniejszenia dochodu do opodatkowania. Darowizny takie mogą być dokonywane również przez wspólników spółki osobowej będących osobami prawnymi. W takim przypadku obniżenie dochodu osoby prawnej nastąpi z uwzględnieniem art. 5 ust. 2 PDOPrU, tj. proporcjonalnie do posiadanego przezeń udziału. Jeżeli umowa spółki przewiduje taki sam udział wspólnika w przychodach jak i w kosztach (zyskach/stratach), wówczas pomniejszenie dochodu o kwoty dokonanych darowizn następuje z uwzględnieniem tego samego udziału. Jeżeli umowa spółki przewiduje inny udział w przychodach, a inny w kosz- tach, nie rozstrzygając wyraźnie o udziale dla celów obniżenia dochodu, wówczas należy brać pod uwagę udział w przychodach. Zgodnie z art. 5 PDOPrU domniemywa się, że wielkość procentowego udziału w przychodach stanowi jednocześnie wielkość procentowego udziału w kosztach oraz udziału dla celów obniżenia dochodu. Umowa spółki może oczywiście określać inny udział w przychodzie, inny udział w kosztach, a inny podział uprawnienia do pomniejszenia dochodu do opodatkowania o wydatki określone w art. 18 PDOPrU.
Z uwagi na jednoznaczną treść art. 5 PDOPrU nie powinny w tym zakresie pojawić się takie wątpliwości, jakie mają miejsce na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W orzecznictwie NSA przeważa stanowisko, że wspólnikom spółki cywilnej przysługuje prawo do odliczenia od dochodu darowizny dokonanej z majątku spółki na cele przewidziane w art. 26 ust. 1 pkt 1 PDOFizU, proporcjonalnie do ich udziału w zyskach spółki (wyrok NSA z 11.6.1999 r., I SA/Łd 1077/97, LEX 37893: wyrok NSA z 23.1.1998 r., I SA/Łd 1054/97, LEX 32719: wyrok NSA z 3.11.1997 r., I SA/Ka 1284/97, ONSA 3/1998).
Odmienny pogląd wyrażony został w wyroku NSA z 21.1.1999 r. (S A/Sz 219/98, LEX 36137), zgodnie z którym: „Darowizny dokonane odpowiednimi uchwałami wspólników spółki cywilnej jako wydatki z majątku wspólnego wspólników nie mogą być uznane za darowizny poszczególnych wspólników”. W uzasadnieniu stwierdzono, że „(…) wkłady wniesione przez wspólników oraz dochody uzyskane z działalności gospodarczej w czasie trwania spółki stają się wspólnym majątkiem wspólników, będącym ich majątkiem odrębnym, na zasadach współwłasności łącznej o charakterze niepodzielnym w czasie trwania spółki (art. 863 KC). W konsekwencji żaden ze wspólników nie może rozporządzać swoim udziałem we wspólnym majątku wspólników. Dlatego też darowizny dokonane odpowiednimi uchwałami wspólników jako wydatki z majątku wspólnego wspólników nie mogą być uznane za darowizny poszczególnych wspólników, nie pochodziły bowiem z ich osobistego majątku”.
Stanowisko to opiera się na błędnym przeświadczeniu, że przez darowiznę dokonaną przez wszystkich wspólników spółki osobowej następuje rozporządzenie ich udziałem w majątku wspólnym. Jeżeli taka teza byłaby prawdziwa, wówczas wspólnicy nie mieliby możliwości podziału pomiędzy siebie wypracowanego zysku jeszcze w trakcie trwania spółki.
Przepis art. 5 PDOPrU nie ma zastosowania do obniżenia dochodu o wydatki poniesione przez każdego wspólnika z jego majątku odrębnego. Zgodnie z art. 196 § 1 KC, wyróżniamy współwłasność w częściach ułamkowych, tzw. ułamkową oraz współwłasność łączną. Podstawowa regulacja prawna współwłasności ułamkowej znajduje się w KC w art. 196 do 221. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Ze współwłasnością łączną mamy do czynienia w spółce cywilnej.
Leave a reply