W postępowaniu podatkowym wadliwie sporządzone, czyli np. wysta- 5 wionę niezgodnie z zasadami rachunkowości, dowody księgowe powinny być oceniane tak, jak każdy inny dowód. Organy podatkowe nie mają podstaw, by nie uznawać za dowody jakichkolwiek zestawień czy dokumentów tylko dlatego, że są one wadliwe z punktu widzenia rachunkowości. RachU określa zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych i w żaden sposób nie rozstrzyga o tym, jakie wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu, ponieważ w tym zakresie moc rozstrzygającą mają jedynie przepisy podatkowe. Artykuł 9 PDOPrU w ust. 1 przewiduje, że wysokość dochodu, podstawa opodatkowania i należny podatek są ustalane na podstawie prowadzonej ewidencji rachunkowej, ale z zapisu tego również nie wynika, że przy ustalaniu kosztów podatkowych pod uwagę należy brać wyłącznie poprawnie dokonane zapisy zawarte w ewidencji. Jeżeli podatnik innymi dowodami wykaże poniesienie wydatków i uzasadni ich związek z prowadzoną działalnością (przychodami), to wydatki takie powinny być uznane za koszty podatkowe. Niekorzystnym następstwem nieprawidłowego prowadzenia rachunkowości jest dla podatnika to, że ustalenie dochodu na podstawie ewidencji nie jest możliwe, a więc ustala się go w drodze oszacowania. Brak zapisu w ewidencji powoduje jedynie konieczność wykazania w inny sposób faktu poniesienia danego wydatku. Także dotychczasowe orzecznictwo skłania się ku opinii, że brak właściwego ujęcia wydatku w ewidencji rachunkowej nie wyklucza zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli został poniesiony w celu uzyskania przychodu i przepisy art. 16 ust. 1 PDOPrU nie zakazują zaliczenia go do kosztów podatkowych.
Udokumentowanie wydatku a koszty uzyskania przychodu – patrz komentarz do art. 15 PDOPrU. „Niekwestionowaną zasadą polskiego prawa podatkowego jest, że obowiązek podatkowy określają ustawy. Zakres tego obowiązku nie może być więc kształtowany w oparciu o przepisy regulujące sposób dokumentowania operacji gospodarczych, czyli przepisy o rachunkowości” wyrokNSAz 21.11.1996 r. (SA/Rz 1149/95, cytowane orzeczenie jest zawarte: (red.) W. Modzelewski, Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ISP, Warszawa 1999). W innym wyroku z 2.4.1996 r. NSA podkreślił, że „zapisy w księgach rachunkowych nie mogą rozstrzygać o tym co i kiedy jest dochodem oraz kosztem uzyskania przychodu” (SA/Lu 1405/96, POP 1998/2), natomiast w wyroku z 20.4.2001 r. (III SA 3352/99, PP 2002/2/63). NSA wskazuje na podzielone zdanie na temat prawidłowości dowodów księgowych w postępowaniu podatkowym w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania wskazując na to, że „W kwestii dokumentowania wydatków w orzecznictwie sądowym ukształtowały się dwa poglądy. Pierwszy – przyjmuje generalnie zasadę, że przepisów o rachunkowości nie należy stosować wprost do rozstrzygnięcia spraw podatkowych, a zakres obowiązku podatkowego może być określony tylko ustawami podatkowymi. Prowadzi to do wniosku, iż poniesienie wydatku może być, praktycznie rzecz biorąc, udowodnione każdym dowodem. Drugi pogląd zakłada, że dokument niemający waloru dokumentu księgowego nie może być podstawą uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu. Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie skłania się ku pierwszemu z tych poglądów, co oznacza, że uchybienie art. 9 ust. 1 PDOPrU nie oznacza a priori, że dana czynność nie wystąpiła (była pozorna)”1.
Leave a reply