Bonifikata

Przez bonifikatę należy rozumieć pomniejszenie ustalonej 31 uprzednio ceny towaru lub usługi. Zmniejszenie kwoty należności ma zazwyczaj miejsce w związku z poniesieniem szkody przez kontrahenta wskutek wykonania umowy. W zasadzie bonifikata może być przyznana jedynie wówczas, gdy wystąpią okoliczności uzasadniające obniżenie ustalonej wcześniej ceny, których nie można było przewidzieć w chwili, gdy strony zawierały umowę.

Skonto jest procentowym zmniejszeniem należności udzielanym nabywcy towaru (odbiorcy usługi) przez sprzedawcę lub usługodawcę jako gratyfikacja za zapłatę należności przed upływem uzgodnionego terminu płatności. Co do zasady, możliwość udzielenia skonta powinna być przewidziana w zawartej przez strony umowie.

Strony umowy mogą dowolnie decydować o udzieleniu bonifikaty lub skonta, a przez to wpływać na wysokość dochodu do opodatkowania. Należy jednak pamiętać, że organy podatkowe mogą skorzystać z prawa do określenia wysokości dochodu w drodze oszacowania, jeśli uznają, że uzgodniona przez strony cena transakcji odbiega od cen rynkowych, a jednocześnie między stronami zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy (szerzej na ten temat w komentarzu do art. 11).

Zdefiniowanych wyżej pojęć bonifikaty i skonta nie można interpretować dowolnie, czy choćby rozszerzająco. Jak orzekł NSA, wyrok z 26.11.1997 r. (SA/Bk 1453/96, LEX 32660):

„W obrocie gospodarczym używa się niekiedy pojęcia »rabat towarowy« lub »naturalny« na oznaczenie sytuacji, gdy przy sprzedaży większej ilości towarów sprzedawca dostarcza kupującemu dodatkowo bezpłatnie pewną ich ilość tytułem swoistej premii za dokonanie tego zakupu. Analiza przepisów prowadzi jednak do wniosku, iż takie bezpłatnie dostarczone towary nie mieszczą się w prawnym pojęciu rabatu w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, podobnie jak też w użytych w art. 12 ust. 3 ustawy z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych określeniach »bonifikat i skont«”.

W wyroku z 18.8.2000 r. (I SA/Łd 775/99, PP 2001/3/63), NSA zaznaczył, że przychody osoby prawnej nie ograniczają się w żadnym wypadku do kwot generowanych przez jej aktywność gospodarczą.

„W art. 12 ust. 1 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) ustawodawca nie wymaga, aby przychodem były tylko wymienione w art. 12 pożytki, które są wprost wynikiem realizacji celu działalności gospodarczej osoby prawnej. Wszelkie zatem wpłaty pieniężne, o ile spełniają inne wymagania podane w rozdziale 2 ustawy, mogą być uznane za przychód osoby prawnej. W szczególności ust. 4 cytowanego przepisu zawiera listę pożytków, które nie mogą być zaliczone do przychodów. Wykładniajęzykowa ustawy wskazuje zatem na nieprawidłowość poglądu wyrażonego w skardze, że do przychodu zaliczyć można tylko te kwoty, które stanowią przysporzenie majątkowe osoby prawnej”.

W przypadku przeniesienia na rzecz osoby trzeciej wierzytelności wynikających z umów najmu, dzierżawy lub o podobnym charakterze, które to umowy trwają, przychodem wynajmującego lub wydzierżawiającego nie jest kwota otrzymana z tytuły przeniesienia wierzytelności, ale opłaty ponoszone przez najemcę lub dzierżawcę w dniu wymagalności zapłaty. Jest to regulacja analogiczna do art. 17k, w którym mowa jest o cesji wierzytelności z tytułu opłat leasingowych. Natomiast zgodnie z regulacją art. 15 ust. 7 PDOPrU kosztem u wynajmującego lub wydzierżawiającego będzie w takiej sytuacji dyskonto lub wynagrodzenia zapłacone cedentowi.