Koszt w kategoriach ekonomicznych

Artykuł 15 PDOPrU ma kluczowe znaczenie w zakresie problematyki 1 podatku dochodowego od osób prawnych. Dotyczy dwóch zasadniczych zakresów problemowych: charakterystyki pojęcia kosztów uzyskania przychodów (ust. 1) oraz potrącania kosztów uzyskania przychodów w czasie (ust. 4). Zawiera on ponadto regulacje dotyczące przeliczania na złote kosztów poniesionych w walutach obcych, kosztów uzyskania przychodów u szczególnych grup podatników, tj. ubezpieczycieli, powszechnych i pracowniczych towarzystw emerytalnych i banków.

W ekonomii oraz w prawie finansowym wyróżnia się kilka kategorii kosztów. W kategoriach ekonomicznych koszt stanowi wyrażone w pieniądzu zużycie czynników produkcji oraz pracy ludzkiej w przedsiębior- stwie, w ściśle określonym czasie. Ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości utworzyła własną kategorię kosztów dla celów liczbowego ujęcia zachodzących w określonym podmiocie gospodarczym zjawisk i procesów gospodarczych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 31 RachU koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli. Podatkowa kategoria kosztów ponoszonych przez podatnika, na określenie której prawo podatkowe utworzyło własny termin: „koszty uzyskania przychodów”, jest odrębną kategorią kosztów, której nie należy w żadnym wypadku wprost wiązać z kategorią kosztów w prawie rachunkowym i nauce ekonomii. Z punktu widzenia prawa rachunkowego (bilansowego) oceniany jest bowiem związek kosztu z prowadzoną działalnością gospodarczą i funkcjonowaniem podmiotu, natomiast z punktu widzenia prawa podatkowego ocenie podlega związek poniesionego wydatku (uznawanego za koszt) z efektem działalności podatnika mierzonym wielkością uzyskanego przychodu lub przychodów, który w określonych konkretnie okolicznościach potencjalnie może być osiągnięty.