Instytucja agio

Obowiązujący do końca 2000 r. KH przewidywał instytucję agio 12 emisyjnego jedynie w przypadku spółek akcyjnych, stanowiąc, że do kapitału zapasowego należy przelać nadwyżki osiągnięte przy wydaniu akcji powyżej ich wartości nominalnej (a pozostałe po pokryciu kosztów wydania akcji). Od 1.1.2001 r. – od momentu wejścia w życie KSH, również wspólnicy mogą obejmować udziały w spółkach z o.o. po wartości wyższej niż nominalna. Powstała z tego tytułu nadwyżka (tzw. agio) jest obligatoryjnie przekazywana na kapitał zapasowy (art. 154 § 3 KSH). Nie zalicza się jej do kapitału zakładowego. Ustawodawca nie dostosował jednakże przepisów podatkowych do zmian zaistniałych w prawie handlowym w efekcie czego do końca 2002 r. agio powstałe w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowiło przychód spółki podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, podczas gdy agio emisyjne w spółce akcyjnej było wyłączone z przychodów podatkowych na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 11 PDOPrU w jej poprzednim brzmieniu.

Ta nierówność została od 1.1.2003 r. wyeliminowana. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 12 ust. 4 pkt 11, do przychodów nie zalicza się kwot i wartości stanowiących nadwyżkę ponad wartość nominalną udziałów/akcj i, otrzymanych przy ich wydaniu i przekazanych na kapitał zapasowy. Przy okazji ustawodawca wyeliminował jeszcze jedno źródło wątpliwości interpretacyjnych. Powołany przepis do końca 2002 r. stanowił wyłącznie o „kwotach stanowiących nadwyżkę nad kwotą nominalną”. Tymczasem wspólnik/akcjonariusz może objąć udziały/akcje nie tylko za gotówkę, lecz również za wkład niepieniężny (aport). W takiej sytuacji powstawały wątpliwości, czy wartość tego aportu stanowiąca nadwyżkę ponad wartość nominalną udziałów/akcj i (niebędąca przecież kwotą) jest wyłączona z przychodów spółki czy nie. Nowelizacja rozstrzyga ten problem jednoznacznie, stanowiąc, że nie tylko kwota, ale i wartość nadwyżki nie jest przychodem spółki – zarówno akcyjnej, jak i z ograniczoną odpowiedzialnością.