Zgodnie z art. 207 KC, pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielowi w stosunku do wielkości jego udziału. Zgodnie z art. 53 KC, można wyróżnić następujące pożytki z rzeczy: pożytki naturalne i cywilne. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, np. czynsz z umowy najmu lub dzierżawy. Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swoim społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, np. pożytkami z udziału w spółce z o.o. są dywidendy.
Podział pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej w stosunku do wielkości udziału nie jest jedynym sposobem podziału przychodu ze współwłasności. Przez umowę zwaną quoad usum zawartą pomiędzy współwłaścicielami można ustalić sposób korzystania z rzeczy w ten sposób, że np.:
– 1) każdemu współwłaścicielowi przydzielona zostanie jedna część (najczęściej będzie odpowiadać wielkości udziału we współwłasności) do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków,
– 2) współwłaściciele określą kiedy i na jakich zasadach, i jak długo każdy z nich będzie mógł korzystać ze wspólnej rzeczy na zasadach wyłączności.
Najczęściej umowy quoad usum dotyczą nieruchomości. Nie ma prawnych przeszkód, żeby umowa odnosiła się do rzeczy ruchomych.
Umowa quoad usum nie powoduje powstania prawa o charakterze rzeczowym, ani o charakterze obligacyjnym normowanym przez KC (np. najem, dzierżawa). Jest to prawo swoiste, będące elementem trwałego obligacyjnego stosunku prawnego, powiązanego genetycznie i funkcjonalnie ze stosunkiem współwłasności.
Umowa quoad usum może odnosić się również do użytkowania wieczystego gruntu, które, nie będąc ani własnością, ani ograniczonym prawem rzeczowym, daje użytkownikowi wieczystemu prawo (ograniczone) do korzystania z gruntu z wyłączeniem innych osób (także właściciela).
Zgodnie z uchwałą SN z 13.2.1981 r. (III CZP 72/80, OSN 1981/11): „Jeżeli na podstawie umowy lub orzeczenia sądu określono sposób korzystania z terenu objętego użytkowaniem wieczystym przez przydzielenie każdemu ze współużytkowników wieczystych do używania określonej działki gruntu użytkownik, który dokonał nakładu na przydzielonej mu działce, ma prawo do wyłącznego pobierania korzyści, jakie nakład ten przynosi”.
Wskutek zawarcia umowy quoad usum każdy ze współwłaścicieli uzyskuje prawo do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków z przyznanej mu części rzeczy (czytaj przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Każdy współwłaściciel będzie uzyskiwał przychód tylko ze swej części. Przychody innych współwłaścicieli z przyznanych im do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków części stanowią wyłącznie ich przychody. W takim przypadku nie można mówić o podziale pomiędzy współwłaścicieli wspólnego przychodu. Każdy współwłaściciel ma w całości swój przychód uzyskany ze „swojej” części rzeczy.
W takiej sytuacji może dojść do tego, że jeden współwłaściciel osiągnie przychód ze swojej części, np. z dzierżawy, a inny nie osiągnie żadnego, ponieważ nie będzie prowadził na swojej części żadnej działalności.
Leave a reply